کارگاه بررسی شصت سال داستان‌نویسی در ایران

داستان‌کوتاه در ایران با افول زودهنگام رمان‌نویسی که پیشینه کمتر و تاریخ کوتاه‌تری نسبت به حیات رمان در مغرب زمین دارد، با تاریخی نه‌چندان دور و دراز، در سال ۱۳۰۰ با «یکی بود، یکی نبود» محمدعلی جمالزاده، پا به عرصه گذاشت.

بدون تردید رابطه داستان­‌نویسان با راهی شدن به فرنگ و آشنایی با ادبیات غرب بی‌تأثیر نبوده است. محمدعلی جمالزاده و صادق هدایت هر دو در فرنگ زندگی کردند و اندیشه و سبک نوشتن را از جهان مدرنیته غرب وام گرفتند و به ایران آوردند.

بنابراین در گرماگرم جنگ دوم جهانی و دهه ۲۰ خورشیدی دوره اوج داستان کوتاه است که بی‌تکراران داستان کوتاه را یک جا در خود جمع کرده است. دهه ۲۰ سال‌هایی است که محمدعلی جمالزاده، صادق هدایت، صادق چوبک، بزرگ علوی، بهرام صادقی، ابراهیم گلستان  روند داستان کوتاه‌­نویسی را به‌طورجدی پی گرفتند و اگر چه در کارنامه خود گاها در رمان نیز طبع‌آزمایی کرده­اند، اما به‌طور مشخص در داستان کوتاه قلم زدند و در این دایره شناخته می‌شوند.

دهه ۲۰ سال‌های سرنوشت داستان‌کوتاه در ایران است تا پیشگامان داستان مدرن در ادبیات ایران بنایی محکم از داستان‌کوتاه به‌جا بگذارند و کارنامه قابل دفاعی برای بازخوانی آیندگان داشته باشند و بدون تردید سرآغاز سبکی نو در داستان­‌نویسی شدند تا پیروان آن‌ها در نسل‌های بعد همچنان در چارچوب داستان کوتاه بنویسند و این نهضت صرفا جنبشی زودگذر در عرصه داستان نباشد.

کمااینکه پیروان صادق هدایت نه تنها داستان کوتاه را هنوز به شیوه او می‌نویسند، بلکه سبک و سیاق و فضا و شخصیت‌های هدایت همچنان سایه سنگینش را بر داستان کوتاه و البته داستان بلند انداخته است تا داستان‌نویسان همچنان در فضاهایی خاکستری و وهم‌آلود و یأس‌آور با سایه خودشان حرف بزنند.

بدون تردید داستان‌نویسانی چون هدایت با ساخت بنای داستان کوتاه مدرن راهی پرمشقت پیش‌روی داشتند و با ناملایماتی از سوی ناشران ناآشنا و مخاطبانِ عادت کرده به رمان‌های طویل عاشقانه روبه‌رو شدند، اما از این نبرد پیروز برآمدند.

بنابراین بررسی شصت سال داستان‌نویسی در ایران برای تمام کسانی که می­‌خواهند در این عرصه قدم بگذارند، ضرورت دارد. چرا که داستان­‌نویسان امروز باید بر شانه­‌های داستان­‌نویسان گذشته بایستند و با حافظه تاریخی داستان­‌نویسی مدرن در ایران، راه خود را بیابند و طرحی نو دراندازند. از این روی کارگاه «بررسی شصت سال داستا‌‌‌‌‌ن‌­نویسی در ایران» به واکاوی و بررسی داستان­‌نویسان و داستان­‌هایی از پیشگامان این عرصه خواهد پرداخت تا داستان­‌نویسان امروز بتوانند راه خود را بازیابند.

این کارگاه در ۱۰ جلسه برگزار خواهد شد:

جلسه نخست: تاریخ مختصر داستان‌نویسی در ایران، بررسی کتاب «یکی بود، یکی نبود»، «فارسی شکر است»/ داستان مکمل: «درد دل ملاقربانعلی»

جلسه دوم: صادق هدایت، «سه قطره خون»/ داستان مکمل: «داش آکل»

جلسه سوم: بزرگ علوی، «گیله مرد »

جلسه چهارم: صادق چوبک، «شبی که دریا طوفانی شد»/ داستان­‌های مکمل:  |«انتری که لوطی­‌اش مرده بود»

جلسه پنجم: ابراهیم گلستان، «طوطی مرده همسایه»/ داستان­های مکمل: «سفر عصمت»، «درخت­ها»

جلسه ششم: غلامحسین ساعدی: «گدا»/ داستان­های مکمل: «خاکسترنشین­‌ها»، «دو برادر»

جلسه هفتم: بهرام صادقی، «سنگر و قمقمه­‌های خالی»/ داستان مکمل: «سراسر حادثه»

جلسه هشتم: هوشنگ گلشیری، «نمازخانه کوچک من»/ داستان­‌های مکمل: «فتح‌­نامه مغان»، «انفجار بزرگ»

جلسه نهم: شمیم بهار، «ابر بارانش گرفته­‌ست»/ داستان مکمل: «شش حکایت کوتاه از گیتی سروش»

جلسه دهم: رضا فرخفال، «آه استانبول»/ داستان مکمل: «باران­‌های عیش ما»

پنجشنبه ها

ساعت ۱۸ تا ۲۰ (آنلاین)