شور و شوق وشعله آتش عشق، وعدههای ابدی، مشکلها، حسادت و یأس یا بگفته دانته الگیری شاعر بزرگ ایتالیائی نویسنده «کمدی الهی»؛ این عشق است که آفتاب و ستارگان را به حرکت در میآورد. یا بنا به این سخن ارسطو فیلسوف یونانی:«عشق یک روح است که در دوبدن آشیانه کرده است» ویا به تعبیر شکسپیر دراماتورگ بزرگ انگلیسی:«عشق دم مه آلودی است که از آه عشاق برمیخیزد». آیا به راستی هنوزنمیتوان عشق را معنی کرد؟
هرکس دست کم یک بار در زندگی، سن والنتینو را جشن گرفته است. این آئین، سدههاست که در ایتالیا وجود داشته است و ازآنجا به سراسر اروپا و آمریکا و بعد به همه دنیا سرایت کرده است.
اگرتنها هستید یا گرفتارعشقی ناکام، نگران نباشید درآئینها و سنن و ادیان برای هر یک از این دردها درمانی مناسب وجود دارد. اگر کمی در تاریخ کنجکاوی کنید و سالنامهها را ورق بزنید، برای هر مشکلی سالگرد و پاسخی خواهید یافت.
در میان تاریخ و مذهب
سن والنتینو* کیست و چگونه قدیس حافظ عشاق شد؟ بنا به منابع معتبر، او اسقف شهر ترنی بوده که بعد قدیس حافظ آن شهر شد. معروف است که والنتینو گرایش زیادی به باز گرداندن صلح و صفا بین عشاق داشته و با هدیه یک گل سرخ آنان را آشتی میداده است. این اسقف شوربخت آنچنان به این کار اعتقاد داشته که جانش را بر سر آن میگذارد. زیرا زنی به نام سراپیای مسیحی را به ازدواج یک لژیون رومی سابینی** کافر درمیآورد. مراسم ازدواج، شتابزده برگزار میشود، چون زن بیماراست و در بستر مرگ. هنگامی که والنتینو خطبه عقد را میخوانده عاشق و معشوق هر دو میمیرند. و بعد خود والنتینو هم از سوی کلیسا محکوم و شهید راه این عشق میشود.
عشق مقدس و عشق نامقدس
امروزه وقتی به سن والنتینو فکر میکنیم بیدرنگ به یک شام رمانتیک در زیر نور شمع میاندیشیم. در حالی که این رویداد ریشه در جشن خدای باروری در رُم باستان دارد که به افتخار سمبل آن گرگ مادر* در پانزدهم فوریه برگزار میشده است که در آن جشنی بیقید و بند برپا میشده که در آن بهگونهای اغراقآمیز غذا میخوردند و شراب مینوشیدند و عشقبازی جمعی** میکردند.
جشن سن والنتینو
در دو قرن بعد از مرگ این اسقف به فرمان پاپ جلازیو اول تصمیم میگیرند تا این جشن غیرمذهبی را با الهام از پیام عشقی که سن والنتینو اشاعه داده بود، در چهاردهم فوریه برگزارکنند و آن روز را مبداء قرار دهند. ولی به راستی این جشن را به گونه امروزی مدیون گفرری چاوسر، نویسنده کتاب داستانهای کنتنبرری هستیم که به افتخار ازدواج ریچارد دوم و همسرش ملکه آننای بوهم در اواخر هزار و چهارصد در شعری بلند با هفتصد بیت به نام انجمن پرندگان این جشن را با سن والنتینو همزمان میکند.
تقویم این جشنها
بهتر است عاشقان بدانند، اگر تقویم جشنها را ورق بزنیم هر کس جشن خود را در آن مییابد. برای نمونه: پانزدهم فوریه جشن سن فاوستینو است که مشوق یارگیری روحهای دوقلو است. یا پاپ کنونی فرانچسکو در یکی از سخنرانیهای پیش از نمازش گفت: «اگر در پی عشق مستحکمی هستید بهتر است به سن آنتونیو که حافظ خانواده است مراجعه کنید».
اگر به تازگی ازدواج کردهاید، سن رافائل که حافظ زوجهای جوان و نامزدهاست برای شما مناسبتر است. اگر ازدواجتان در بحران است نگران نباشید سنتا ریتا مراقب شماست؛ او اول عروس و بعد مادر و بعد مطلقه و در آخر راهبه تارک دنیا، حلال مشکلات ازدواجهای دشوار و غیرممکن و ناخوشبخت است. اگر به تازگی جدا شدهاید به سن چیپریانو پناه ببرید که بنا به سنت قادر است عشقهای از دست رفته را باز گرداند. و در آخر اگر دیگر به عشق اعتقادی ندارید به سن اسپدیتو رجوع کنید که ضامن عشقهای نومید و موارد ضربالعجلی (اوژانسی) است. بفرمائید امتحانش مجانی است و ضرری ندارد.
اگر به گذشته بنگریم، در اسطورههای عهد باستان و تاریخ، خدایان عشق بسیارند و به اشکال گوناگون حافظ عشقاند. در فرهنگ کلاسیک یونانی–رومی الهه جهان عشق ونوس است که همان آفرودیت یونانی است که با پسرش کوپیدو که همان اروس است، به همراه انته روس، خدای عشق کامیافته و ایمنه خدای ازدواج و همچنین هدیلوگوس خدای سخن رمانیک و پان ایل خدای باروری و په ایتو خدای جذابیت در عشق هستند. در معبد خدایان مصری سمبل عشق بس است که الهه رقص و لذت و موسیقی است و هاتور و باستت خدایان اندیشه عشق و زیبائی و سنسوالیته هستند. برای اتروسکها* آلبینا الهه شفق و عشاق ناکام است. در پایان توران الهه عشق و سرزندگی است. در کنار این خدایان داستان و افسانههایی وجود دارند که عشق و رویدادهای مربوط به آن را به هزاران شکل در هیبتهای گوناگون مینمایانند.
ترجمه و تألیف: ناهید صنیعی یحیایی
پینوشت:
* نام درست این جشن سن والنتینو است از این رو از کاربرد سن والنتاین انگلیسی پرهیز کردم
**ااشاره به اسطوره رمی است که بنا بر آن رمو و رومولو دو برادر پایهگذار رم با خوردن شیر گرگ بزرگ شده است.
***سابین در نزدیکی رم در دوران باستان مورد هجوم رمیان قرار میگیرد تا زنهایشان را بربایند. فیلم هفت عروس برای هفت برادر داستانش را از این رویداد تاریخی برداشته است.